به گزارش قدس آنلاین پس  از توئیت امیر حسین قاضی‌زاده هاشمی، نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی که نوشت: باید سربازی اجباری جمع شده و نیروهای متخصص نظامی برای حراست از امنیت و اقتدار کشور استخدام شوند وجود ۳میلیون مشمول غایب نشان‌دهنده ناکارآمدی مدل فعلی است. در شرایط جنگ اقتصادی باید از توان جوانان برای سازندگی و جهش تولید استفاده کنیم؛ نسل جوان سربازان خط مقدم این جنگ هستند. ماجرای سربازی اجباری پس از چند سال دوباره سوژه محافل مختلف شد.

*دو الگو مرکز پژوهش ها برای خدمت سربازی

چندی پیش که تغییر مدل خدمت رفتن سربازی نقل محافل شده بود مرکز پژوهش های مجلس دو الگوی جدید برای سربازی در ایران ارایه داد که شامل الگوی خدمت علمی – تخصصی (حرفه ای) و خدمت داوطلبانه – بسیجی چابک بود.

این مرکز با توجه به مبانی نظری و رویکردهای نوین در عرصه خدمت نظام وظیفه و اهمیت تحولات و تغییرات عقلانی متناسب با شرایط زمان و مکان و الزامات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی ، سیاسی و به ویژه امنیتی – دفاعی ، با ملحوظ نظر قرار دادن مولفه اساسی آینده جمهوری اسلامی ایران در ابعاد و عرصه های مختلف و روندهای پیچیده و چند بعدی داخلی – منطقه ای و جهانی و همچنین با عنایت به اشکالات و کاستی های شایان توجه در وضعیت کنونی سیستم خدمت وظیفه عمومی در ابعاد گوناگون که نتیجه آن کاستی بهره وری در این سیستم است، سیر تحولات و تاریخچه خدمت وظیفه عمومی را در ایران و جهان بررسی کرد و با بیان این مطلب که همة بررسی ها و مطالعات بیانگر پیدایش تغییرات و تحولات بسیار اساسی در رویکردها و سازوکارهای سربازی در میان کشورهای مختلف به ویژه کشورهای توسعه یافته می باشد افزود: نقش و تاثیر شگرف فناوری های نوین نظامی الزامات نوینی را در رابطه با فلسفه سربازی پدید آورده است و بسیاری از کشورها با مطالعات تطبیقی و بررسی هزینه های اقتصادی و اجتماعی سبک های سنتی سربازی با سبک های نوین و سنجش هزینه – فایده اقدام به ایجاد تغییرات و تحولات منطقی در سیستم سربازی کرده اند و واقعیت این است که تاریخ مصرف سربازان وظیفه ای که صرفا به ماموریت های خدماتی و نگهبانی و غیرتخصصی به سبک سده های گذشته می پردازند خاتمه یافته است و به تعبیر تحلیلگر بلژیکی مرکز مطالعات سیاسی اروپا در مصاحبه با شبکه REF/RLسلاح های جدید نظامی فقط توسط سربازان حرفه ای کاربرد پیدا خواهد کرد و نه سربازان وظیفه ای که فقط قرار است به مدت یک سال و یا کمتر خدمت کنند . استفاده از سربازان وظیفه برای به کارگیری تکنولوژی های نوین، ایده خوبی نیست. نکته شایان توجه دیگر در همین رابطه مقوله چابک سازی سازمان ها و نیروهای مسلح می باشد که در بسیاری از کشورها به منظور افزایش کارآمدی نیروهای مسلح در حال انجام است و به نظر می رسد حرفه ای شدن نیروهای مسلح و اصل چابکی در قالب های سربازی وظیفه با شکل سنتی و قدیمی آن در تقابل می باشد.

*سربازی را هدفمند کنیم
البته پیشنهاد مرکز آنچنان که باید جدی پیگیری نشد اما قرار داشتن در دوران صلح و بررسی تطبیقی وضعیت سربازی در ایران با دیگر کشورها، ازجمله محورهایی بود که منتقدان با استناد به آن استدلال می‌کنند که دیگر دوران سربازی اجباری به‌سر رسیده است. در دنیا ۲۸ کشور قانون سربازی اجباری دارند و از این کشورها تنها ۱۸ کشور سربازی اجباری بیش از یک سال دارند که ایران نیز در زمره این کشورهاست.

عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی در همین باره گفت: طرح اجباری شدن سربازی از دوران رضاخان تغییری نداشته بی شک کشور به سمت توسعه یافتگی پیش می رود برای رسیدن به این توسعه یافتگی نیازمند تعیین و تبیین طرح ها و قوانین جدید متناسب با تغییر جامعه هستیم.

ابوالفضل ابوترابی در مورد طرح اختیاری شدن سربازی گفت: سربازی یکی از دغدغه‌های اصلی جوانان و خانواده‌ها بوده که با افزایش مشکلات اقتصادی این دغدغه دو چندان شده است؛ با توجه به اینکه هر گونه تغییری در روند سربازی تعداد وسیعی از جامعه را در بر می‌گیرد بر همین اساس نیازمند اصلاح قوانین اعزام مشمولان هستیم.

عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی افزود: تغییر قانون اجباری بودن سربازی از مدتها پیش در مجلس مورد بررسی قرار گرفته است براساس این طرح هر مشمولی که بیش از ۲۸ سال دارد، به شرط اینکه تا پنجاه سالگی، ۵۰ درصد بیش از مشمولان سربازی‌رفته مالیات بپردازد، می‌تواند دوره خدمت وظیفه عمومی را سپری نکند و در عین حال از خدمات اجتماعی که به کارت پایان خدمت ربط دارد و به دارندگان کارت پایان خدمت تعلق می‌گیرد، بهره‌مند شود.

نماینده مردم نجف آباد، تیران و کرون در مجلس یازدهم یادآور شد: اجرایی شدن این طرح فقط به اختیاری بودن سربازی ختم نمی‌شود؛ این موضوع مسائل متعددی دیگری نظیر نیاز نیروهای مسلح به نیروی انسانی و افزایش دوران خدمت از 2 سال به 5 سال البته به صورت هدفمند را شامل می‌شود.

وی ادامه داد: افزایش 90 درصدی حقوق سربازان موضوع دیگری است که در این طرح مورد توجه قرار می‌گیرد و حتی کسانی که به هر دلیل نمی‌توانند به سربازی اعزام شوند با پرداخت مبلغی از سربازی معاف شده و خدمات در یافت کنند.

ابوترابی تاکید کرد: نیروهای مسلح تاکنون استقبال خوبی از اجرایی شدن این طرح نداشته و متاسفانه علت مخالفت خود را تا این لحظه عنوان نکرده‌اند؛ مجلس یازدهم آماده پذیرای هر گونه نظر و پیشنهادی از طرف نیروهای مسلح برای تغییر قانون اجباری بودن سربازی است، طرح اجباری شدن سربازی از دوران رضاخان تغییری نداشته بی شک کشور به سمت توسعه یافتگی پیش می‌رود برای رسیدن به این توسعه یافتگی نیازمند تعیین و تبیین طرح‌ها و قوانین جدید متناسب با تغییر جامعه هستیم.

عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها خاطر نشان کرد: ستاد کل نیروهای مسلح تاکنون طرحی برای قانون سربازی ارائه نداده است در عین حال با طرح ها و پیشنهادات مجلس در این خصوص هم مخالفت می‌کند.

* آمار میلیونی غایبان، پدیده جدیدی نیست

اما سردار موسی کمالی، مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی سربازان نیروهای مسلح که سابقه طولانی در مدیریت اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح دارد، در همین باره به یکی از روزنامه ها گفت: موضوع تجدیدنظر در مدل خدمت سربازی، یک بحث پیچیده نظامی است و باید فرماندهان عالی‌رتبه نیروهای مسلح و استراتژیست‌های نظامی در این موضوع نظر بدهند. همچنین این بحث‌ها باید در جلسات تخصصی با حضور مسئولین دفاعی و امنیتی کشور مطرح شود نه در توییتر و با اطلاعات و آمار ضعیف و اشتباه. از سوی دیگر آمار ۳ میلیون مشمول غایب، به‌طور ناگهانی پدید نیامده و برای غایبان یک سال و ۲ سال و حتی ۱۰ سال اخیر نیست. این میزان مربوط به تعداد غایبینی است که متولد سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۲ هستند؛ یعنی ۳ میلیون مشمول غایب طی حدود ۲۶ سال. بنابراین آمار ۳ میلیون غایب، به‌طور دفعی و در یک بازه زمانی کوتاه پدید نیامده است. لذا آمار میلیونی غایبان، پدیده جدیدی نیست.

وی افزود:هم‌اکنون تعداد غایبین حدود  ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر است و حتی در سال ۱۴۰۰ هم ممکن است افزایش پیدا کند. با توجه به تجربه‌ای که در اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح دارم، روند صعودی شدن تعداد غایبین اتفاق تعجب‌برانگیزی نیست چون در گذشته هم وجود داشته است. ضمن اینکه مواردی نظیر کاهش استخدام در مراکز دولتی باعث شده است اثرگذاری محدودیت‌هایی نظیر منع استخدام مشمولان غایب در مراکز دولتی، کم‌اثر شوند. همچنین مصوبات مجلس شورای اسلامی در زمینه حذف برخی محدودیت‌ها برای غایبین، نظیر برداشته شدن محدودیت اخذ گواهینامه یا محدودیت ثبت اموال نیز در افزایش آمار غایبین اثرگذار بوده است. حتی وعده‌هایی که در مورد حذف سربازی داده می‌شود نیز تأثیر زیادی در افزایش غیبت دارد.

کمالی درباره بحث داوطلبانه شدن خدمت سربازی گفت:بعضی طوری جو درست می‌کنند که انگار تا چندماه دیگر سربازی وظیفه‌ای حذف می‌شود. یک‌سری بحث‌های عامه‌پسند در فضای مجازی انجام می‌شود. نمی‌توان در این حوزه، عامیانه نظر داد. اینکه از سوی برخی جوانان در فضای مجازی این جو ساخته شود که دیگر دوران سربازی وظیفه‌ای به‌سر رسیده است و جوانانی هم که با این جو روبه‌رو می‌شوند، خوش‌شان بیاید و آفرین و بارک‌الله بگویند، نمی‌تواند گامی جدی برای بهینه کردن دوران خدمت باشد.

وی تصریح کرد:بحث درباره طراحی مدل جدید خدمت وظیفه عمومی، شباهت‌هایی با موضوع حذف کنکور دارد. همانطور که برگزاری یا حذف کنکور، هر کدام دارای مزایا و معایبی است؛ باقی ماندن خدمت دوره ضرورت به شیوه فعلی  یا داوطلبانه شدن آن هم، هر کدام مزایا و معایبی دارد. بحث کنکور را مطرح کردم، چون هم کنکور و هم سربازی دو مقوله‌ای هستند که غالبا به اوایل دوران جوانی افراد مربوط می‌شوند. قدمت بحث حذف کنکور در فضای رسانه‌ای کشور و برنامه‌ها و وعده‌هایی که در این‌باره از سوی دولت‌ها و در دوره‌های مختلف مجلس شورای اسلامی مطرح شده و می‌شود را ملاحظه کنید. با وجود این قدمت اما هنوز موضوع حذف کنکور به‌طور کامل اجرایی نشده است. بحث تغییر مدل سربازی و داوطلبانه شدن سربازی هم اگر بخواهد تثبیت و اجرا شود و منابع آن تامین شود، مانند حذف کنکور سال‌ها طول می‌کشد و اتفاقی نیست که بتواند با یک تصمیم در عرض چندماه یا چند سال عملیاتی شود؛ ضمن اینکه تصمیم‌گیری درباره سربازی که به مسائل دفاعی و امنیتی ربط دارد، موضوع مهم‌تری از کنکور هم محسوب می‌شود و نیازمند تصمیم‌گیری در سطوح عالی دفاعی و نظامی است.

*طرح مجلس برای سربازی
اما در نهایت علی بابایی ، سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی  از تهیه طرح جدید نمایندگان برای تغییر مدل سربازی با امضای ۲۵ نماینده خبر داد و گفت:این طرح تهیه شده اما هنوز در کمیسیون مطرح نشده است. برای به جریان افتادن آن، لازم است پخته عمل شود و هماهنگی لازم با ستاد کل نیروهای مسلح و شورای‌عالی امنیت ملی صورت گیرد.

سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس که حامی طراحی مدل جدید برای دوران خدمت سربازی است اما با حذف سربازی اجباری موافق نیست و تأکید دارد که هر جوانی که به سن سربازی می‌رسد باید اعزام شود  اما دنبال این هستیم که در مدل جدید، به سربازان این اختیار داده شود که بین گذراندن دوره سربازی در قالب نظامی یا در حوزه تخصصی تحصیل‌شان، قدرت انتخاب داشته باشند. بابایی افزود: طرح نمایندگان به‌دنبال این است که مقوله سربازی در کشور به‌صورت حرفه‌ای دنبال شود. تعداد زیادی جوان فارغ‌التحصیل دانشگاهی داریم که می‌خواهند برای سربازی آماده شوند. هم‌اکنون در دوران صلح به‌سر می‌بریم و ضرورتی ندارد تمام ظرفیت نیروهای وظیفه به سمت خدمت در محیط‌های نظامی هدایت شوند.